بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
ஹதீஸ்துறையும், ஃபிக்ஹ் எனும் சட்டதுறையும்.
வலீத் பின் இப்ராஹீம் என்பவர் புகாரீ பிறப்பு ஹிஜ்ரி 194
இறப்பு ஹிஜ்ரி 256
வயது: 62
இமாமிடம் ஹதீஸ்துறையில் தான் ஈடுபடுவது பற்றி கேட்டபோது புகாரீ பிறப்பு ஹிஜ்ரி 194
இறப்பு ஹிஜ்ரி 256
வயது: 62
அவர்கள் கூறிய நான்கு, நான்கு அம்சங்கள்: 16*4 = 64 விசயங்கள்.
இதை சரியாக கடைபிடிக்கமுடியாவிட்டால் ஃபிக்ஹ் எனும் மார்க்க சட்டதுறையில் ஈடுபடுமாறு புகாரீ பிறப்பு ஹிஜ்ரி 194
இறப்பு ஹிஜ்ரி 256
வயது: 62
இமாம் கூறிவிட்டார்.
இந்த சம்பவம் சில ஹதீஸ்கலை நூல்களில் கூறப்பட்டுள்ளது.
الإلماع إلى معرفة أصول الرواية وتقييد السماع (ص30):
لَمَّا عُزِلَ أَبُو الْعَبَّاسِ الْوَلِيدُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ زيد الهمدانى عَن قَضَاء الرى وَرَدَ بُخَارَي لِتَجْدِيدِ مَوَدَّةٍ كَانَتْ بَيْنَهُ وَبَيْنَ أَبِي الْفَضْلِ الْبَلْعَمِيِّ فَنَزَلَ فِي جِوَارِنَا فَحَمَلَنِي مُعَلِّمِي أَبُو إِبْرَاهِيم إِسْحَق ابْن إِبْرَاهِيم الختلى إِلَيْهِ وَقَالَ لَهُ أَسْأَلُكَ أَنْ تُحَدِّثَ هَذَا الصَّبِيَّ بِمَا سَمِعْتَ مِنْ مَشَايِخِكَ
قَالَ مَالِي سَمَاعٌ
قَالَ فَكَيْفَ وَأَنْتَ فَقِيهٌ فَمَا هَذَا
قَالَ لِأَنِّي لَمَّا بَلَغْتُ مَبْلَغَ الرِّجَالِ تَاقَتْ نَفْسِي إِلَى مَعْرِفَةِ الْحَدِيثِ وَمَعْرِفَةِ الرِّجَالِ وَدِرَايَةِ الْأَخْبَارِ وَسَمَاعِهَا فَقَصَدْتُ مُحَمَّدَ بْنَ إِسْمَاعِيلَ الْبُخَارِيَّ بِبُخَارَى صَاحِبَ التَّارِيخِ وَالْمَنْظُورَ إِلَيْهِ فِي مَعْرِفَةِ الْحَدِيثِ وَأَعْلَمْتُهُ مُرَادِي وَسَأَلْتُهُ الْإِقْبَالَ عَلَيَّ فِي ذَلِكَ
1 . فَقَالَ لِي يَا بُنَيَّ لَا تَدْخُلْ فِي أَمْرٍ إِلَّا بَعْدَ مَعْرِفَةِ حُدُودِهِ وَالْوُقُوفِ عَلَى مَقَادِيرِهِ
فَقُلْتُ لَهُ عَرِّفْنِي رَحِمَكَ اللَّهُ حُدُودَ مَا قَصَدْتُكَ لَهُ وَمَقَادِيرَ مَا سَأَلْتُكَ عَنْهُ
فَقَالَ لِي اعْلَمْ أَنَّ الرَّجُلَ لَا يَصِيرُ مُحَدِّثًا كَامِلًا فِي حَدِيثِهِ إِلَّا بَعْدَ أَنْ يَكْتُبَ أَرْبَعًا مَعَ أَرْبَعٍ كَأَرْبَعٍ مِثْلِ أَرْبَعٍ فِي أَرْبَعٍ عِنْدَ أَرْبَعٍ بِأَرْبَعٍ عَلَى أَرْبَعٍ عَنْ أَرْبَعٍ لِأَرْبَعٍ
وَكُلُّ هَذِهِ الرُّبَاعِيَّاتُ لَا تَتِمُّ لَهُ إِلَّا بِأَرْبَعٍ مَعَ أَرْبَعٍ
فَإِذَا تَمَّتْ لَهُ كُلُّهَا هَانَ عَلَيْهِ أَرْبَعٌ وَابْتُلِيَ بِأَرْبَعٍ
فَإِذَا صَبَرَ عَلَى ذَلِكَ أَكْرَمَهُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا بِأَرْبَعٍ وَأَثَابَهُ فِي الْآخِرَةِ بِأَرْبَعٍ
فَقَالَ لِي اعْلَمْ أَنَّ الرَّجُلَ لَا يَصِيرُ مُحَدِّثًا كَامِلًا فِي حَدِيثِهِ إِلَّا بَعْدَ أَنْ يَكْتُبَ أَرْبَعًا مَعَ أَرْبَعٍ كَأَرْبَعٍ مِثْلِ أَرْبَعٍ فِي أَرْبَعٍ عِنْدَ أَرْبَعٍ بِأَرْبَعٍ عَلَى أَرْبَعٍ عَنْ أَرْبَعٍ لِأَرْبَعٍ
சிறந்த ஹதீஸ்கலை அறிஞராக ஆவதற்கு அவசியமான விசயங்கள்:
1 . நபி (ஸல்)
2 . நபித்தோழர்கள்
3 . தாபிஈன்கள்
4 . மற்ற அறிஞர்கள் – இந்த 4 வகையினர்களின் வரலாற்றையும், செய்திகளையும் எழுத-அறிய வேண்டும்.
இதை கீழ்கண்ட 4 அம்சங்களுடன் எழுத-அறிய வேண்டும்:
1 . அஸல் பெயர்
2 . புனைப்பெயர்
3 . வசிப்பிடம், பயணித்த இடம்
4 . காலகட்டங்கள்
இந்த நான்கையும் எதைப் போன்று எழுத-அறிய வேண்டும்?
1 . பயானுக்கு முன்னால் இன்னல் ஹம்த லில்லாஹ் இருப்பது போன்று.
2 . நபிமார்களின் பெயருடன் அலைஹிஸ்ஸலாம் இருப்பது போன்று.
3 . ஸூராவின் ஆரம்பத்தில் பிஸ்மில்லாஹ் இருப்பது போன்று.
4 . தொழுகைக்கு தக்பீர் கூறுவது போன்று.
உ.ம் இவர்களின் செய்திகளை வகைப்படுத்தி எழுதுவது-அறிவது:
1 . முஸ்னத்
2 . முர்ஸல்
3 . மவ்கூஃப்
4 . மக்தூஃ
(ஹதீஸ்துறையில் ஈடுபடுபவர் நிலை)
1 . சிறு வயதில்
2 . விவரமான வயதில்
3 . வாலிப வயதில்
4 . முதிய வயதில் என முழுவாழ்கையிலும் நேரத்தை செலவிட வேண்டும்.
(ஹதீஸ்துறையில் ஈடுபடுபவர் நிலை)
1 . ஓய்வான நேரம்
2 . மற்ற வேலையுள்ள நேரம்
3 . ஏழ்மை நிலை
4 . வசதியான நிலை என அனைத்து நேரத்தையும் செலவிட வேண்டும்.
(ஹதீஸ்துறையில் ஈடுபடுபவர் நிலை)
1 . மலை
2 . கடல்
3 . ஊர்
4 . காடு இவைகளை கடந்தும் ஹதீஸ்களையும், தகவலையும் சேர்க்கவேண்டும்.
(ஹதீஸ்துறையில் ஈடுபடுபவர் நிலை)
1 . கற்கள்
2 .
3 . தோல்கள்
4 .
போன்ற எழுதுப் பொருட்களில் எழுதி வைக்க வேண்டும். தேவைப்படும் போது ஏடுகளில் நகல் எடுப்பதற்கு தகுதியாக இருக்க வேண்டும்.
(அறிவிப்பாளர்களின் நிலை அல்லது ஹதீஸ்துறையில் ஈடுபடுபவர் நிலை)
1 . தன்னை விட வயதில் மூத்தவராக இருந்தாலும்,
2 . தன்னைப் போன்ற வயதுடையவராக இருந்தாலும்,
3 . தன்னை விட வயதில் குறைந்தவராக இருந்தாலும்,
4 . தந்தையின் கைப்பட எழுதப்பட்ட நூலாக இருந்தாலும் அதிலும் ஹதீஸ்களை, மற்ற தகவலை சேகரிக்க வேண்டும்.
இவற்றை 4 விசங்களுக்காக செய்ய வேண்டும்:
1 . அல்லாஹ்வின் திருப்தியை பெற
2 . குர்ஆனுக்கு தோதுபட்ட செய்திகளின் படி அமல் செய்ய
3 . பிறருக்கு கற்றுத் தர
4 . தனக்கு பிறகும், இதன் மூலம் மற்றவர்கள் பயன் பெற தொகுக்க வேண்டும்.
وَكُلُّ هَذِهِ الرُّبَاعِيَّاتُ لَا تَتِمُّ لَهُ إِلَّا بِأَرْبَعٍ مَعَ أَرْبَعٍ
மேற்கூறப்பட்டவற்றை அறிவதற்கு 4 அம்சங்களுடன் 4 அம்சங்கள் இருக்க வேண்டும்.
சுய முயற்சியில் கிடைத்தவை:
1 . எழுத்தறிவு
2 . மொழியறிவு
3 . ஸர்ஃப்-சொல் இலக்கணம்
4 . நஹ்வ்-மொழி இலக்கணம்
அல்லாஹ் வழங்கியவை:
1 . ஆற்றல்
2 . ஆரோக்கியம்
3 . ஆர்வம்
4 . நினைவாற்றல், மனனமிடல்.
فَإِذَا تَمَّتْ لَهُ كُلُّهَا هَانَ عَلَيْهِ أَرْبَعٌ وَابْتُلِيَ بِأَرْبَعٍ
பிறகு 4 விசயங்கள் எளிதாகும்.
1 . குடும்பம்.
2 . பிள்ளைகள்.
3 . செல்வம்
4 . வசிப்பிடம்
4 வகையான சோதனைகள்:
1 . எதிரிகளின் விமர்சனம்
2 . நண்பர்களின் பழித்தல்
3 . அறிவீனர்கள் குறைகூறுதல்
4 . அறிஞர்களின் பொறாமை
فَإِذَا صَبَرَ عَلَى ذَلِكَ أَكْرَمَهُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا بِأَرْبَعٍ وَأَثَابَهُ فِي الْآخِرَةِ بِأَرْبَعٍ
இதையெல்லாம் பொறுத்துக் கொண்டால் அல்லாஹ் உலகில் கிடைக்கச் செய்யும் நான்கு வகையான சிறப்புகள்:
1 . பிறர் தரும் கண்ணியம்
2 . பிறருக்கு ஏற்படும் பயம் கலந்த மரியாதை
3 . கல்வியின் சுவை
4 . நீண்ட காலம் வாழ்ந்த மகிழ்ச்சி (இறந்த பிறகும் கல்வியால் வாழ்தல்)
அல்லாஹ் மறுமையில் தரும் நான்கு வகையான சிறப்புகள்:
1 . தான் நாடிய சகோதரர்களுக்கு பரிந்துரை செய்யும் சிறப்பு.
2 . அர்ஷின் நிழலில் இடம்.
3 . ஹவ்ளுல் கவ்ஸரில் நாடியோருக்கு நீர் அருந்தச் செய்தல்.
4 . சொர்க்கத்தில் உயர்ந்த பதவிகளுடைய நபிமார்களுடன் இருப்பது.
قُلْتُ لَهُ فَسِّرْ لِي مَا ذَكَرْتَ مِنْ أَحْوَالِ هَذِهِ الرُّبَاعِيَّاتِ مِنْ قَلْبٍ صَافٍ بِشَرْحٍ كَافٍ وَبَيَانٍ شَافٍ طَلَبًا لِلْأَجْرِ الْوَافِي
1 . فَقَالَ نَعَمْ أَمَّا الْأَرْبَعَةُ الَّتِي تَحْتَاجُ إِلَى كِتْبَتِهَا هِيَ أَخْبَارُ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَشَرَائِعُهُ وَالصَّحَابَةِ وَمَقَادِيرُهُمْ وَالتَّابِعِينَ وَأَحْوَالُهُمْ وَسَائِرِ الْعُلَمَاءِ وَتَوَارِيخُهُمْ
2 . مَعَ أَسْمَاءِ رِجَالِهِمْ وَكُنَاهُمْ وَأَمْكِنَتُهُمْ وَأَزْمِنَتُهُمْ
3 . كَالتَّحْمِيدِ مَعَ الْخُطَبِ وَالدُّعَاءِ مَعَ الرُّسُلِ وَالْبِسْمِ مَعَ السُّوَرِ وَالتَّكْبِيرِ مَعَ الصَّلَوَاتِ
4 . مِثْلِ الْمُسْنَدَاتِ وَالْمُرْسَلَاتِ وَالْمَوْقُوفَاتِ وَالْمَقْطُوعَاتِ
5 . فِي صِغَرِهِ وَفِي إِدْرَاكِهِ وَفِي كُهُولَتِهِ وَفِي شَبَابِهِ
6 . عِنْدَ فَرَاغِهِ وَعِنْدَ شُغْلِهِ وَعِنْدَ فَقْرِهِ وَعِنْدَ غِنَاهُ
7 . بِالْجِبَالِ وَالْبِحَارِ وَالْبُلْدَانِ وَالْبَرَارِي
8 . عَلَى الْأَحْجَارِ وَالْأَصْدَافِ وَالْجُلُودِ وَالْأَكْتَافِ إِلَى الْوَقْتِ الَّذِي يُمْكِنُهُ نَقْلُهَا إِلَى الْأَوْرَاقِ
9 . عَمَّنْ هُوَ فَوْقَهُ وَعَمَّنْ هُوَ مِثْلُهُ وَعَمَّنْ هُوَ دُونَهُ وَعَنْ كِتَابِ أَبِيهِ يَتَيَقَّنُ أَنَّهُ بِخَطِّ أَبِيهِ دُونَ غَيْرِهِ –
10 . لِوَجْهِ اللَّهِ تَعَالَى طَالِبًا لِمَرْضَاتِهِ وَالْعَمَلُ بِمَا وَافَقَ الْكِتَابَ مِنْهَا وَنَشَرُهَا بَيْنَ طَالِبِيهَا وَمُجْتَنِيهَا وَالتَّأْلِيفُ فِي إِحْيَاءِ ذِكْرِهِ بَعْدَهُ
11 . ثُمَّ لَا تَتِمُّ لَهُ هَذِهِ الْأَشْيَاءُ إِلَّا بِأَرْبَعٍ مِنْ كَسْبِ الْعَبْدِ أَعْنِي مَعْرِفَةَ الْكِتَابَةِ وَاللُّغَةِ وَالصَّرْفِ وَالنَّحْوِ
12 . مَعَ أَرْبَعٍ هِيَ مِنْ إِعْطَاءِ اللَّهِ تَعَالَى أَعْنِي الْقُدْرَةَ وَالصِّحَّةَ وَالْحِرْصَ وَالْحِفْظَ
13 . فَإِذَا تَمَّتْ لَهُ هَذِهِ الْأَشْيَاءُ هَانَ عَلَيْهِ أَرْبَعٌ الْأَهْلُ وَالْوَلَدُ وَالْمَالُ وَالْمَوْطِنُ
14 . وَابْتُلِيَ بِأَرْبَعٍ شَمَاتَةِ الْأَعْدَاءِ وَمَلَامَةِ الْأَصْدِقَاءِ وَطَعْنِ الْجُهَلَاءِ وَحَسَدِ الْعُلَمَاءِ
15 . فَإِذَا صَبَرَ عَلَى هَذِهِ الْمِحَنِ أَكْرَمَهُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا بِأَرْبَعٍ بِعِزِ الْقَنَاعَةِ وَبِهَيْبَةِ النَّفْسِ وَلَذَّةِ الْعِلْمِ وَحَيَاةِ الْأَبَدِ
16 . وَأَثَابَهُ فِي الْآخِرَةِ بِأَرْبَعٍ بِالشَّفَاعَةِ لِمَنْ أَرَادَ مِنْ إِخْوَانِهِ وَبِظِلِّ الْعَرْشِ يَوْمَ لَا ظِلَّ إِلَّا ظِلُّهُ وَبِسَقْيِ مَنْ أَرَادَ مِنْ حَوْضِ نَبِيِّهِ صلى الله عليه وسلم وَبِجِوَارِ النَّبِيِّينَ فِي أَعْلَى عِلِّيِّينَ فِي الْجَنَّةِ
فَقَدْ أَعْلَمْتُكَ يَا بُنَيَّ مُجْمِلًا جَمِيعَ مَا كُنْتُ سَمِعْتُهُ مِنْ مَشَايِخِي مُتَفَرِّقًا فِي هَذَا الْبَابِ مُجْمَعًا فَأَقْبِلِ الْآنَ عَلَى مَا قَصَدْتَنِي لَهُ أَوْ دَعْ
قَالَ فَهَالَنِي قَوْلُهُ فَسَكَتُّ مُتَفَكِّرًا وَأَطْرَقْتُ نَادِمًا فَلَمَّا رَأَى ذَلِكَ مِنِّي قَالَ
وَإِلَّا تُطِقِ احْتِمَالَ هَذِهِ الْمَشَاقِ كُلِّهَا فَعَلَيْكَ بِالْفِقْهِ الَّذِي يُمَكِّنُكَ تَعَلُّمُهُ وَأَنْتَ فِي بَيْتِكَ قَارٌّ سَاكِنٌ لَا تَحْتَاجُ إِلَى بُعْدِ الْأَسْفَارِ وَوَطْءِ الدِّيَارِ وَرُكُوبِالْبِحَارِ وَهُوَ مَعَ ذَا ثَمَرَةُ الْحَدِيثِ وَلَيْسَ ثَوَابُ الْفَقِيهِ بِدُونَ ثَوَابِ الْمُحَدِّثِ فِي الْآخِرَةِ وَلَا عِزُّهُ بِأَقَلَّ مِنْ عِزِّ الْمُحَدِّثِ
قَالَ فَلَمَّا سَمِعْتُ ذَلِكَ نَقَضَ عَزْمِي فِي طَلَبِ الْحَدِيثِ وَأَقْبَلْتُ عَلَى دِرَاسَةِ الْفِقْهِ وَتَعَلُّمِهِ إِلَى أَنْ صِرْتُ مُتَفَقِّهًا فَلِذَلِكَ لَمْ يَكُنْ عِنْدِي مَا أُمْلِيهِ عَلَى هَذَا الصَّبِيِّ يَا أَبَا إِبْرَاهِيمَ
فَقَالَ لَهُ أَبُو إِبْرَاهِيمَ إِنَّ هَذَا الْحَدِيثَ الْوَاحِدَ الَّذِي لَا يُوجَدُ عِنْدَ غَيْرِكَ خَيْرٌ لِلصَّبِيِّ مِنْ أَلْفِ حَدِيثٍ يَجِدُهُ عِنْدَ غَيْرِكَ
(நூல்கள்: அல்இல்மாஃ-1/30-34, அல்ஃகனிய்யது ஃபீ ஷுயூகில் காழீ இயாள்-1/69-72, தஹ்தீபுல் கமால்-24/461-464, தத்ரீபுர் ராவீ-2/602-604…)
சமீப விமர்சனங்கள்